Οταν τα θέματα εξωτερικής πολιτικής εικονογραφούνται με χάρτες, η είδηση δεν είναι ποτέ καλή.
Θα άξιζε ίσως κανείς να πάρει για λίγο τα μάτια του από την Ανατολική Μεσόγειο και να δει έναν άλλον χάρτη, που δημοσιεύτηκε με αφορμή τη συνδιάσκεψη για τα εβδομήντα χρόνια του ΝΑΤΟ. Εκεί καταγράφεται το ποσοστό του ΑΕΠ που διαθέτει κάθε κράτος-μέλος για αμυντικές δαπάνες.
Μια ομάδα κρατών, που αρχίζει από τις Βαλτικές χώρες και την Πολωνία και καταλήγει στα Βαλκάνια, στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Ελλάδα, ξοδεύει για την Αμυνα πάνω από το όριο της Συμμαχίας – 2% του ΑΕΠ ετησίως. Ολοι οι άλλοι στην Ευρώπη –πλην Ηνωμένου Βασιλείου– ξοδεύουν λιγότερα.
Σχηματίζεται έτσι στον χάρτη το τόξο της ανασφάλειας στην ανατολική μεθόριο της Δύσης, στην οποία η Ελλάδα αποτελεί ιδιαιτερότητα, γιατί δεν συνορεύει με μια –για να το πούμε κομψά– ανταγωνιστική δύναμη, όπως η Ρωσία. Συνορεύει με μια δύναμη που ανταγωνίζεται τη Συμμαχία από μέσα.
Σε αυτήν την πολύ παλιά, αλλά κάπως λησμονημένη ιδιαιτερότητα έρχεται να προστεθεί η χθεσινή εικόνα από το Λονδίνο. Η εικόνα του Τούρκου προέδρου να απειλεί το ΝΑΤΟ ότι θα μπλοκάρει το σχέδιο για την αμυντική ενίσχυση των χωρών της Βαλτικής – το βόρειο άκρο του μεθοριακού τόξου. Σε συνδυασμό με την εικόνα ενός Αμερικανού προέδρου να μην μπορεί, επί πενήντα δύο λεπτά, να σιωπήσει δίπλα στον ενεό γραμματέα του ΝΑΤΟ και να μιλάει για τον Ερντογάν σαν θαυμαστής του.
Το νέο δεδομένο, που αντανακλάται σε αυτή την –όχι και τόσο ασυνήθιστη, πλέον– παρλάτα, είναι ότι δεν υπάρχει κανείς πια να «κάνει τη δουλειά» για την Ευρώπη – τη δουλειά του πυλώνα ισχύος που στήριζε τον μεταπολεμικό κόσμο. Ο Τραμπ έφτασε να δικαιολογήσει τον Ερντογάν μέχρι και για την αγορά των S-400 από την Τουρκία, ρίχνοντας την ευθύνη στον προκάτοχό του στον Λευκό Οίκο.
Το ρεύμα του εγχώριου ευρωσκεπτικισμού, που αυτή τη φορά αφυπνίζεται από τα δεξιά, ενοχοποιεί την Ε.Ε. για μια ιστορική ανατροπή που η ίδια δεν προκάλεσε. Δεν φταίει η Ευρώπη για το γεγονός ότι τα σκήπτρα της Αμερικής κρατάει κάποιος που μιλάει για τον Ερντογάν σαν ερωτόπληκτος θαυμαστής. Η Ευρώπη είναι λίγη. Αλλά είναι και το μόνο που έχουμε.
Οποιος κι αν φταίει, μέσα σε ένα σκηνικό τέτοιων αλυσιδωτών ανατροπών, το «μνημόνιο» που η Αγκυρα λέει ότι συνήψε με ένα κράτος που δεν έχει καταφέρει ακόμη να συνταχθεί, μοιάζει να είναι για τους συμμάχους αμελητέα λεπτομέρεια. Μοιάζει να αφήνει τις ελληνικές αγωνίες στην άκρη.
Μοιάζει, αλλά δεν είναι έτσι. Προκαλώντας τους πάντες, ο Ερντογάν δημιουργεί τις συνθήκες για συνασπισμούς εναντίον του. Συνασπισμούς που –για τουλάχιστον δώδεκα μήνες ακόμα– δεν μπορεί να συμπεριλαμβάνουν τις ΗΠΑ.
