Μιχάλης Ν. Διακομιχάλης: Satellite account ή tourism κραχ;

Μιχάλης Ν. Διακομιχάλης: Satellite account ή tourism κραχ; 1

Πανηγυρίζουμε για την ετήσια αύξηση των αφίξεων, χωρίς να είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε με ικανοποιητική ακρίβεια ποια είναι η τουριστική δαπάνη συνολικά και ανά κατηγορία τουριστών και ποια είναι η τουριστική κατανάλωση ανά είδος.

Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο συχνά εμφανίζονται διάφορα προβλήματα σε πολύ γνωστούς αλλά και σε λιγότερο ανεπτυγμένους τουριστικούς προορισμούς της χώρας. Ενδεικτικά αναφέρω το πρόβλημα υδροδότησης της Ρόδου, το πρόβλημα ηλεκτροδότησης της Υδρας, το πρόβλημα των απορριμμάτων στην Κέρκυρα, το πρόβλημα στέγης για δημοσίους υπαλλήλους σε πολύ τουριστικά νησιά, η εξαθλίωση των εργαζομένων σε τουριστικές επιχειρήσεις που στεγάζονται σε κοντέινερ στη Μύκονο και αρκετά παρόμοια προβλήματα σε μικρότερα νησιά, που εντείνονται διαρκώς κατά την τουριστική περίοδο.

Η κατάρριψη των ρεκόρ των αφίξεων των τουριστών κάθε χρόνο δεν συμβαίνει χωρίς το τίμημα των προαναφερόμενων προβλημάτων, που αποτελούν συνέπεια του μη ελεγχόμενου ποσοτικά και ποιοτικά εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα. Ο αυξανόμενος αριθμός αφίξεων στη χώρα ετησίως μοιραία θα επιδεινώνει αυτά τα προβλήματα της ανεπάρκειας των υποδομών αλλά και των φυσικών ορίων που απαιτούνται για την εξυπηρέτηση των τουριστών. Παράλληλα, η προσφερόμενη ποιότητα αγαθών και υπηρεσιών προς τους επισκέπτες θα μειώνεται διαρκώς. Οι αλλεπάλληλες αυξήσεις αφίξεων θα συνεχιστούν με φθίνουσα τάση κατά τα επόμενα έτη και μακροπρόθεσμα θα εισέλθουν σε πτωτική πορεία, αφού τόσο η ποσότητα των επισκεπτών θα είναι τέτοια που θα είναι αδύνατη η ικανοποίηση των απαιτήσεών τους όσο και η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών αναγκαστικά θα υποβαθμίζεται.

Για να τερματιστεί ή και να αναστραφεί αυτή η αρνητική πορεία, θα πρέπει αρχικά και απαραίτητα να αποτυπωθεί η φέρουσα ικανότητα πρωτίστως των κύριων, κορεσμένων ή υπό κορεσμό τουριστικών προορισμών και εν συνεχεία όλων των περιφερειών της χώρας. Φυσικά η εκπόνηση μιας εθνικής μελέτης φέρουσας ικανότητας δεν αποτελεί αυτοσκοπό αλλά το απαραίτητο εργαλείο για την άσκηση αναπτυξιακής πολιτικής κάθε κυβέρνησης, που δεν θα περιορίζεται μόνο στην τουριστική.

Ο δεύτερος παράγοντας που θα μπορούσε να απογειώσει τον ελληνικό τουρισμό, εφόσον γίνει αντιληπτό ότι δεν κατασκευάζεται για να αποδίδει μια στατική – φωτογραφική αποτύπωση του τουρισμού αλλά μια δυναμική καταγραφή, ταξινόμηση και αποτίμηση της δραστηριότητας, που για μισό και πλέον αιώνα θεωρείται ο στυλοβάτης της ελληνικής οικονομίας, ονομάζεται Tourism Satellite Account (TSA) (δορυφόρος λογαριασμός τουρισμού). Εχει απασχολήσει τα αρμόδια υπουργεία για πολλά χρόνια η αξιοποίηση του λογισμικού που δημιουργήθηκε, χωρίς να έχει γίνει κατορθωτό να κάνει την εκκίνηση και να μπει στην τροχιά της συνεχούς ενημέρωσης και εκτίμησης των επιδράσεων του τουρισμού στην εθνική οικονομία, όπως είναι ο ρόλος του και ο σκοπός του. Το αποτέλεσμα αυτής της αδράνειας δεν είναι η μη απόδοση της δαπάνης των περίπου 3 εκατ. ευρώ για την κατασκευή του TSA αλλά η έλλειψη της ενημέρωσης και της αποτύπωσης της πραγματικής διάστασης που έχει ο τουρισμός στην εθνική οικονομία. Δηλαδή, πανηγυρίζουμε για την ετήσια αύξηση των αφίξεων, χωρίς να είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε με ικανοποιητική ακρίβεια ποια είναι η τουριστική δαπάνη συνολικά και ανά κατηγορία τουριστών, ποια είναι η τουριστική κατανάλωση ανά είδος, ποια είναι η παραγωγή που ικανοποιεί την τουριστική ζήτηση, ποιο είναι το ποσοστό των εισαγόμενων αγαθών και υπηρεσιών που καταναλώνονται από τους τουρίστες, ποια είναι η πραγματική άμεση, έμμεση και επαγωγική απασχόληση που προκαλείται από τις τουριστικές δραστηριότητας, ποια είναι η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (ΑΠΑ) και το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) που αναλογεί στον τουρισμό, ποια είναι η αξία των τουριστικών επενδύσεων κ.λπ. Τελικά, έχει υπολογιστεί ποιος είναι ο συγκεκριμένος αριθμός ξένων επισκεπτών που να θεωρείται ότι είναι ο πλέον επιθυμητός για τη μεγιστοποίηση των θετικών οικονομικών επιδράσεων του τουρισμού; Εχει υπολογιστεί, από τα 100 ευρώ της τουριστικής δαπάνης, ποιοι είναι οι κλάδοι που τα εισπράττουν, πόσα από αυτά είναι δημόσια έσοδα με τη μορφή φόρων και τελών, και πόσα αποτελούν κόστος εισαγόμενων αγαθών και υπηρεσιών; Με απλά λόγια, όλα τα παραπάνω συνοψίζονται στο τι πραγματικά αφήνει (θετικά και αρνητικά) ο τουρισμός στην εθνική οικονομία. Ενα τέτοιο αποτέλεσμα θα επιτευχθεί μόνο με τη συνεργασία πολλών αρμόδιων φορέων και την καθοδήγηση από εξειδικευμένους επιστήμονες με ανάλογη θεωρητική κατάρτιση και εμπειρία.

Γίνεται αντιληπτό πως αφού δεν μπορεί να υπάρξει μια πειστική και απολύτως τεκμηριωμένη μεθοδολογικά απάντηση για τα παραπάνω ζητήματα, θα φαντάζει μάλλον πολυτέλεια να τεθεί το θέμα των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την «εισβολή», τριπλάσιου του μόνιμου πληθυσμού της χώρας, επισκεπτών. Δηλαδή, η έλλειψη της κατασκευής στην Ελλάδα ενός Satellite Account of Environment (SAE) (δορυφόρου λογαριασμού περιβάλλοντος) μάλλον δεν προκαλεί δέος! Ο δορυφόρος λογαριασμός περιβάλλοντος συγκεντρώνει και καταγράφει σημαντικά ζητήματα της περιβαλλοντικής πολιτικής, όπως η αλλαγή του κλίματος και η χρήση της ενέργειας, η φύση και βιοποικιλότητα, η ατμοσφαιρική ρύπανση και οι επιπτώσεις στην υγεία, καθώς και η χρήση και ρύπανση των υδάτων. Αντιλαμβάνομαι ότι τα 30 εκατ. τουρίστες είναι επισκέπτες μερικών ημερών στη χώρα, όμως το φαινόμενο των νησιών με πολλαπλάσιο, πάνω από 10 ή και 20 φορές, πληθυσμό σε διάστημα λίγων μηνών, πρέπει να προβληματίσει τους αρμόδιους για να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα, στο πλαίσιο των ορίων της φέρουσας ικανότητας, για να μην εκτροχιαστεί ο συντελεστής των επισκεπτών προς τους μονίμους, σε βαθμό που να μη νοείται πλέον απόλαυση των διακοπών για τους τουρίστες, ούτε εργασιακό, επιχειρηματικό αλλά και κοινωνικό περιβάλλον για τους κατοίκους.

Είναι κοινός τόπος ότι όλα γύρω μας αλλάζουν και πολλές φορές αυτό ακούγεται σαν κάτι «κακό», όπως η κλιματική αλλαγή, η αύξηση της κατανάλωσης εις βάρος των πόρων της Γης, η κοινωνική αγανάκτηση, η μόλυνση του περιβάλλοντος κ.λπ.

Οι οικονομικοί μελετητές υποστηρίζουν ότι τα κεφάλαια πάνω στα οποία στηρίζεται η οικονομική και κοινωνική ευμάρεια μιας επιχείρησης, ενός κράτους και συνολικά του πλανήτη είναι συνολικά έξι, από τα οποία η χώρα μας μπορεί να προβάλει, με σεβασμό και ευθύνη για την προστασία τους, το πλεονέκτημα που έχει στον πολιτισμό, την τουριστική εξειδίκευση, την κουλτούρα και την Ιστορία, που συγκροτούν το πνευματικό κεφάλαιο, καθώς και τους φυσικούς πόρους και την ποιότητα του περιβάλλοντός, που εντάσσονται στο φυσικό κεφάλαιο. Παράλληλα, θα πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες για την αναβάθμιση των υπολοίπων τεσσάρων κεφαλαίων που προτείνονται για ένα εκσυγχρονισμένο και πιο δίκαιο παγκόσμιο σύστημα εθνικής λογιστικής, δηλαδή το οικονομικό κεφάλαιο, το κεφάλαιο υποδομών, το ανθρώπινο κεφάλαιο και το κοινωνικό κεφάλαιο, για τα οποία η χώρα μας δεν μπορεί να υπερηφανεύεται.

Μέχρι τότε όμως, ας επιδιωχθούν τα βασικά και αυτονόητα, όπως η φέρουσα ικανότητα και ο δορυφόρος λογαριασμός τουρισμού, μήπως και προλάβουμε τα χειρότερα, ακόμα και ένα τουριστικό κραχ, με απρόβλεπτες οικονομικές συνέπειες.

* Ο κ. Μιχάλης Ν. Διακομιχάλης είναι αναπληρωτής καθηγητής ΤΕΙ Ηπείρου και μέλος ΣΕΠ του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.

 

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *