Στην κλασική ταινία του Ζαν Ρενουάρ «Οι κανόνες του παιχνιδιού», εκτυλίσσεται ένα αέναο παιχνίδι ερώτων, εξαπατήσεων, μεταμφιέσεων. Παρακολουθούμε έναν συναρπαστικό κόσμο που ταλαντεύεται ανάμεσα στο ψέμα και στην αλήθεια.
Οι εντυπωσιακές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Ταμείο Ανάκαμψης άνοιξαν τη συζήτηση για το πώς πρέπει να αξιοποιηθούν τα κεφάλαια αυτά όταν τελικά εγκριθούν. Προφανώς πολλοί προσφέρουν ιδέες και προτάσεις για να «λυθεί» το ωραίο αυτό πρόβλημα, να μην επιβεβαιωθεί η προηγούμενη εμπειρία, να μην ακολουθήσουμε την «ανεμελιά του νεόπλουτου», κατά την εύστοχη διατύπωση του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη. Δεν πρέπει να επαναληφθεί ό,τι έγινε με τα προηγούμενα πακέτα που, ενώ προορίζονταν για επενδύσεις, έγιναν εισόδημα, εισαγωγές, ελλείμματα.
Τα χρηματοδοτικά εργαλεία που είχαν υλοποιηθεί από τη δεκαετία του ’80 και μετά, χρηματοδότησαν το πάρτι. Κάτι σαν την πρόσκληση σε κυνήγι στον πύργο του μαρκησίου Ντε λα Σεσνέ, όπου διαδραματίζεται η ταινία που γυρίστηκε πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ούτε, όμως, η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε σε ένα πλαίσιο σεβασμού των κανόνων του παιχνιδιού. Δημιουργήθηκαν οι αρχές που εποπτεύουν τις αγορές, αλλά σε ελάχιστες περιπτώσεις οι αρμοδιότητές τους έγιναν σεβαστές, ενώ συχνά και οι ίδιες δεν είχαν την αντοχή, ίσως και την ικανότητα, να κάνουν αυτό που επιβάλλει ο ρόλος τους. Ηταν μια ευκαιρία για πάρτι.
Δεν ήταν καθόλου τυχαίο ότι τα προηγούμενα χρόνια ζήσαμε την προσπάθεια εργαλειοποίησης της Δικαιοσύνης, την άλωση ανεξάρτητων αρχών από κομματικούς εντολοδόχους, την κατάληψη κάθε εξουσίας με πρόσχημα την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του λαού. Η ακραία αυτή πρακτική, ωστόσο, δεν ήταν μοναδική. Και άλλες κυβερνήσεις είδαν τη νίκη τους στις εκλογές ως έπαθλο για να αναλάβουν το κράτος, να διορίσουν πολιτευόμενους φίλους ή και συγγενείς σε προνομιούχες θέσεις. Κι αυτοί με τη σειρά τους ήταν πρόθυμοι να κάνουν χάρες και εξυπηρετήσεις, αποφεύγοντας ίσως να παρανομήσουν, αλλά έτοιμοι να παραβιάσουν κανόνες.
Η πρακτική αυτή δεν βλάπτει μόνον κάποιες εταιρείες ή συναλλασσομένους, μοιάζει με σαράκι που τρώει το ξύλο, χωρίς να φαίνεται. Τελικά καταστρέφει το έπιπλο και το διαπιστώνουμε όταν είναι αργά.
Η πιστή εφαρμογή των κανόνων του παιχνιδιού είναι αυτό που άμεσα πρέπει να επιβληθεί και στη λειτουργία της αγοράς. Οι κανόνες λογιστικής, για παράδειγμα, δεν μπορεί να επανέρχονται στην επικαιρότητα μόνον όταν κάποιο fund κάνει αποκαλύψεις για να κερδίσει από την καταστροφή επενδυτών που παραπλανήθηκαν.
Ακόμα και οι λιγότερο εξοικειωμένοι με τα λογιστικά έχουν μάθει πλέον ότι πολλές φορές κάτι παράδοξο κρύβουν «εξωτικές» ονομασίες λογαριασμών όπως «άυλα περιουσιακά στοιχεία», όροι όπως «απομείωση απαιτήσεων», λογιστικές διαδικασίες που αφορούν «ενοποίηση θυγατρικών». Είναι παράδοξο, αλλά όσο προστίθενται αυστηρότερες υποχρεώσεις στην απεικόνιση των εταιρικών περιουσιακών στοιχείων, μαθαίνουμε ότι παρακάμπτονται. Επειδή κάποιοι από τις εποπτικές αρχές δεν αφοσιώθηκαν στην αποστολή τους.
Πολλοί μπορούν να προσφέρουν ιδέες για τον τρόπο με τον οποίο θα διανεμηθεί ένας πακτωλός από το πουθενά. Τίποτα, όμως, δεν είναι περισσότερο χρήσιμο από το να μάθουν όλοι να σέβονται τους κανόνες του παιχνιδιού. Αυτούς που, όταν τηρούνται πιστά, διασφαλίζουν και την ομορφιά του παιχνιδιού.
Στην παλιά γαλλική ταινία οι πλούσιοι και οι αριστοκράτες χορεύουν ανέμελα στο πάρτι, έχουν προδώσει κι έχουν προδοθεί, αλλά και οι λαϊκοί άνθρωποι που «πέφτουν με τα μούτρα» στο παιχνίδι τιμωρούνται, για τον ίδιο λόγο. Τιμωρούνται ακόμα και οι ειλικρινείς, οι καλοί, επειδή κι αυτοί παραβίασαν τους κανόνες του παιχνιδιού.
