Η πιθανότητα αντισυνταγματικότητας της ένταξης και συγχώνευσης των Ταμείων των αυτοαπασχολουμένων και ελεύθερων επαγγελματιών και του ΟΓΑ στον ΕΦΚΑ είναι ένα από τα «αγκάθια».
Είναι θλιβερό το συνταξιοδοτικό ζήτημα και η αγωνία τόσων ανθρώπων να παίζονται στη σκακιέρα των πολιτικών επιδιώξεων. Είναι θλιβερότερο όσο και περισσότερο απογοητευτικό για τα εκατομμύρια των Ελλήνων, που υπέφεραν και θα υποφέρουν για πολλά χρόνια ακόμη από τις συνέπειες της κρίσης και της «προστασίας» των εταίρων, στον χορό αυτό να μπαίνουν και οι εταίροι μας (βλέπε δηλώσεις Μοσκοβισί και άλλων).
Είναι απογοητευτικό να παίζονται πολιτικά παιχνίδια εκλογικής σκοπιμότητας και να επιχειρείται η αναστολή για 6 ή 12 μήνες του ήδη ψηφισμένου δύο φορές από την ίδια κυβέρνηση μέτρου των μειώσεων των συντάξεων (και όχι να καταργείται η σχετική διάταξη του νόμου αν αυτό είναι οικονομικώς εφικτό).
Η αγωνία επιτείνεται καθ’ όσον αναμένονται οι αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ.
Εάν οι αποφάσεις αυτές, οι οποίες αναμένονται περίπου στο τέλος του έτους, όντως κρίνουν ως αντισυνταγματικές βασικές ρυθμίσεις του νόμου 4387/16 (παρά τους δικαιολογημένους, ενδεχομένως, πανηγυρισμούς των προέδρων των κλάδων και των δικηγόρων που προσέφυγαν στο ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο της χώρας), ξεδιπλώνουν μπροστά μας ένα εφιαλτικό τοπίο για το ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό ζήτημα της χώρας.
Ειδικότερα, τρία είναι τα ενδεχόμενα σημεία αντισυνταγματικότητας:
1. Οι υψηλότατες εισφορές των αυτοαπασχολουμένων και ελεύθερων επαγγελματιών πάνω από ένα ορισμένο ποσό.
2. Η αντισυνταγματικότητα της ένταξης και συγχώνευσης των Ταμείων των αυτοαπασχολουμένων και ελεύθερων επαγγελματιών και του ΟΓΑ στον ΕΦΚΑ.
3. Η μείωση των συντάξεων μέσω του επανυπολογισμού αυτών.
Η ενδεχόμενη αντισυνταγματικότητα των ρυθμίσεων αυτών αδρανοποιεί όλες τις δυνατότητες εξυγίανσης και οικονομικής εξισορρόπησης του συστήματος και εγκλωβίζει και ακινητοποιεί όλο το πολιτικό σύστημα. Το πολιτικό σύστημα καθίσταται όμηρος των εξελίξεων αυτών.
Οι επιπτώσεις θα είναι τραγικές για το σύνολο ασφαλισμένων και συνταξιούχων των κλάδων τους αλλά και γενικότερα για το δημόσιο συμφέρον, για τους εξής λόγους:
Είναι γεγονός ότι τα δύο από τα τρία, το ενδιάμεσο είναι πολιτικά αδιάφορο, αποτελούν βραχυπρόθεσμα «βούτυρο» στο ψωμί της κυβέρνησης. Διότι θα αποτελέσουν το νομικό της άλλοθι και το επιχείρημα προς τους δανειστές, αλλά και τον δικό της κόσμο, για μείωση των υψηλών εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολουμένων, και ταυτόχρονα διαπραγματευτικό χαρτί και γραμμή άμυνας για τη μη υλοποίηση των ψηφισθέντων περικοπών. Και τα δύο με πολλαπλά πολιτικά οφέλη και μάλιστα κοντά στον δρόμο προς τις εκλογές.
Ομως οι επιπτώσεις που θα έχουν η μείωση των εισφορών και η αναστολή του επανυπολογισμού θα επιφέρουν άμεση επιδείνωση των οικονομικών μεγεθών του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.
Ηδη, όπως ο ίδιος ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων σε δημοσίευσή του στην «Καθημερινή» στις 6 Μαΐου δήλωσε: το 87% των ασφαλισμένων καταβάλλουν μειωμένες εισφορές έως 200 ευρώ, ενώ με το προηγούμενο καθεστώς μόλις το 27% κατέβαλλε αντίστοιχες εισφορές. Αρα καταλήγει, «πρόκειται για μεγάλη ελάφρυνση».
Ενώ δήλωσε ότι επανεξετάζει και τη μείωση των υψηλών εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών, το οποίο κατά τις δηλώσεις του τότε υπουργού κ. Κατρούγκαλου θα κάλυπτε τις απώλειες των εσόδων από τις μειώσεις του 87%.
Η μείωση των εισφορών, συνεκτιμώμενη και με τις μειώσεις στο 87%, θα επιφέρει περαιτέρω μείωση των εσόδων.
Επιπροσθέτως, η ενδεχόμενη αντισυνταγματικότητα της ένταξης των μη μισθωτών στον ΕΦΚΑ και η οργανωτική ανεξαρτητοποίηση των Ταμείων καθιστά οικονομικά αδύνατη τη λειτουργία τους και την απρόσκοπτη καταβολή των συντάξεων, με δεδομένο ότι σήμερα στηρίζονται κυρίως και εξυπηρετούνται από τις εισφορές των μισθωτών δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.
Από την άλλη πλευρά η ενδεχόμενη αντισυνταγματικότητα των μειώσεων των συντάξεων διά του επανυπολογισμού τους, όσο και αν εξυπηρετεί πολιτικά, καθηλώνει τις πολιτικές ηγεσίες στη λήψη μέτρων για την οικονομική εξισορρόπηση των οικονομικών μεγεθών του ασφαλιστικού, στο ύψος των συντάξεων.
Αν και θα ήταν παράδοξο να καταλήξει το ΣτΕ σε ανάλογη απόφαση, με το δεδομένο ότι έχει παγίως νομολογηθεί, ότι ο κανονιστικός νομοθέτης μπορεί να αυξομειώνει το ύψος των συντάξεων και ότι το κράτος δεν εγγυάται το ύψος αυτών ή μη μόνο τον σκληρό πυρήνα του συνταξιοδοτικού δικαιώματος, που άλλοτε ήταν τα κατώτατα όρια και σήμερα η εθνική σύνταξη.
* Η δρ Αρτεμις Αναγνώστου-Δεδούλη είναι επίτιμος γενική διευθύντρια Κοινωνικής Ασφάλισης & Πρόνοιας Υπουργείου Εργασίας, πρόεδρος ΕΠΚΟΔΙ (www.epkodi.gr).
